W pochmurny poranek grupa uczestników WR wyjechała z dworca Toruń Wschodni PKP (nowo oddany i „wypasiony” budynek) do stacji Grudziądz PKP. Tutaj na dworcu PKP (którego wygląd to „obraz nędzy i rozpaczy” niegodny być wizytówką miasta) nastąpiło wprowadzenie do wycieczki przez Hanię Czech a po nim wspólna fotka grupy. W Grudziądzu było już słonecznie i ciepło, my przemaszerowaliśmy od dworca PKP ulicami tak, by jak najszybciej dotrzeć do Cytadeli twierdzy grudziądzkiej – gdzie w Święto Konstytucji 3 Maja miał odbyć się Dzień Otwarty Cytadeli w Grudziądzu. Ponieważ dotarliśmy przed terminem w ramach wolnego czasu poszliśmy wg uznania na punkt widokowy na rzekę Wisłę lub na cmentarze wojskowe.

Twierdza Grudziądz – to system pruskich fortów, głównie z XIX w., na terenie Grudziądza i okolicznych miejscowości. Zadaniem twierdzy była osłona Grudziądza i strategicznego mostu na Wiśle w wypadku działań rosyjskich. Twierdzę wybudowano w latach 1776-89 na rozległym płaskowyżu 1,5 km na północ od centrum miasta w najwyższym punkcie skarpy wiślanej (68,1 m n.p.m., 60 m.n.p. Wisły). Od północy i wschodu otacza ją rzeka Osa, od południa zaś kanał Trynka.

Jej centralnym punktem jest Cytadela – forteca w północnej części miasta, której budowa rozpoczęła się 6.06.1776 r. z rozkazu króla Prus Fryderyka II. W jej skład wchodzi zespół potężnych budowli obronnych zbudowanych z cegły i kamienia, pod ziemią zaopatrzonych w liczne korytarze i chodniki minerskie. Ogólna długość wszystkich budowli wynosi (wg planów z 1840 r.) 12,7 km, obecnie dostępnych jest ok. 7 km (sporą część pozostałej części zajmuje Wojsko Polskie). W obiekcie stwierdzono ok. 2500 nietoperzy z 7 gatunków. W obszarze znajduje się zimowisko dwóch gatunków nietoperzy z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej (nocek duży i mopek). Większość umocnień była wykorzystana jedynie w 1806, 1807 i 1945 r. Wiele z nich, włącznie z Cytadelą, zachowało się do dziś w dobrym stanie. Fragmenty fortyfikacji są dostępne dla zwiedzających. Dziś Cytadela jest nadal obiektem wojskowym. Na jej terenie stacjonuje kilka mniejszych jednostek, znajdują się tam też magazyny wojskowe. Cytadelę można zwiedzać po uprzednim uzyskaniu zgody władz wojskowych, lub bez przeszkód w wybrane dni roku (3 maja i 11 listopada). Od 1.07.1999 r. gospodarzem obiektu jest Jednostka Wojskowa 1123.

Inne umocnienia Twierdzy to: Fort Dąb, Fortyfikacje Kępy Fortecznej ( Fort Tarpno, Fort Świerkocin, Fort Nowa Wieś, Fort Parski, Bateria północna), Fort Mała Księża Góra, Fort Wielka Księża Góra, Fort Strzemięcin, Południowy Front Nizinny (Fort Gać, Fort Lasek Miejski, Fort Tuszewo, Bateria Półpancerna Leśny Dwór).

- Punktualnie o godz. 11:00 wyruszyliśmy pod kierunkiem Kol. Macieja Wiśniewskiego, przewodnika PTTK na zwiedzanie cytadeli grudziądzkiej. Tym razem były jednak ograniczenia – obowiązywał zakaz fotografowania obiektów cytadeli.

W czasie wycieczki mogliśmy zobaczyć: bramy południowe prowadzące na majdan, majdan Cytadeli, punkt widokowy na Wielkim Magazynie (widok na rz. Wisłę), Bastion III z miejscem pochówku pruskiego komendanta Courbiere’ a i jego żony, majdan i fosę bastionu, działobitnie i  podziemny chodnik komunikacyjny z majdanu do kazamat Bastionu III (ok. 2 km).

Po zwiedzeniu Cytadeli uczestnicy na majdanie włączyli się w piknik militarny – obejrzeli stoiska ze sprzętem wojskowym, pokazy pierwszej pomocy przedmedycznej i podstaw sztuki przetrwania, stoiska grup rekonstrukcji historycznej Twierdza Chełmno, KS Combat, Garnizon Grudziądz, występy młodzieży z Ogniska Pracy Pozaszkolnej. Była okazja, aby sprawdzić swoje oko na strzelnicy ASG oraz umiejętność orientowania się w terenie - krótką trasę turystyczną przygotował Klub Imprez na Orientację „Ekoton”. Był czas na wojskową grochówkę oraz kawę lub herbatę.

- Punktualnie o godz. 14:00 wyruszyliśmy pod przewodnictwem H. Czech szlakiem czerwonym, najpierw obrzeżem Dzieła Rogowego Twierdzy (dzieła zewnętrznego cytadeli – częściowo zniszczonego podczas pozyskiwania cegły) następnie wzdłuż Wisły na Górę Zamkową gdzie po wejściu na Wieżę Klimek podziwialiśmy panoramę miasta i Wisły. Dalsza trasa wiodła „klimatyczną” ul. Spichrzową by przejść przez Bramę Wodną na skwer A. Wajdy do Fontanny z Flisakiem. Następnie przeszliśmy wzdłuż zespołu murów miejskich by plantami i Aleją 23 Stycznia dotrzeć do stacji PKP w Grudziądzu, gdzie zakończyliśmy pobyt w tym mieście. Po kwadransie pociągiem powróciliśmy na godz. 17:00 do Torunia.

                                                                        

                                                                 Opracował: Tadeusz Perlik.