- Uczestnicy WR spotkali się na pętli autobusów MZK przy ul. Pawiej (w mroźny poranek). Po przywitaniu przybyłych i wspólnej fotce  Kol. Tadeusz Perlik poprowadził grupę drogą w kierunku Barbarki. Na pierwszy przystanek uczestnicy zatrzymali się przy pomniku „Matka Polski”.

Pomnik Dzieci Polskie - Matce Polski w formie cokołu z płaskorzeźbą Matki Boskiej z Dzieciątkiem - wystawiony ze składek uczniów toruńskich z okazji 700. rocznicy nadania Toruniowi praw miejskich (w 1933 r.); do czasu zniszczenia przez okupantów w 1939 r. zawsze w Dniu Matki odprawiano tu nabożeństwa z udziałem dzieci, do tradycji powrócono w latach 1947-50 po odbudowie pomnika (z oryginalną płaskorzeźbą) oraz w 1989 r.

- Kontynuując przemarsz grupa zatrzymała się przy przejeździe kolejowym. Prowadzący omówił znajdujący się tu  obszar specjalnej ochrony siedlisk Natury 2000 – Leniec.

   Obszar specjalnej ochrony siedlisk Natury 2000 - PLH 040043 Leniec

   w Barbarce.

Powierzchnia tego obszaru to 4,1 ha z fragmentami świetlistej dąbrowy z zaroślami osikowymi i trawiastymi murawami. Jest to jedno z najliczniejszych stanowisk leńca bezpodkwiatkowego – niepozornej rośliny z rodziny sandałowcowatych w Polsce. Stanowisko toruńskie stanowi około 12% populacji ogólnopolskiej. Niemniej jednak populacja ta jest narażona na zagrożenia w postaci remontów linii kolejowej i zacienienie przez ekspansywne gatunki roślin. Odnotowano zmniejszenie się liczby pędów z 13 600 pędów w 2011 r do 9 200 w 2015 r.  

- Następnie grupa mija nieistniejący przystanek osobowy Barbarka (między stacją Toruń Północ a stacją Olek pociągi pasażerskie kursowały przez Barbarkę do 1992 r.) i leśną drogą dociera do

Miejsca Pamięci Narodowej na Barbarce. W lesie Barbarki stoją pomniki upamiętniające zbrodnie, jakich Niemcy dokonali na około 600 Polakach, w okresie od października do grudnia 1939 r. Gdy wojna dobiegła końca, hitlerowcy rozkopali zbiorowe mogiły i spalili zwłoki. Czy to z pośpiechu czy z ogromu zbrodni o jednej mogile zapomnieli. Ostatecznie jednak tylko niespełna trzysta nazwisk pomordowanych w Barbarce udało się po wojnie ustalić.

- Po wysłuchaniu informacji, chwili zadumy i wspólnej fotce przy pomniku ofiar grupa pomaszerowała w kierunku osady w Barbarce gdzie zatrzymała się na postój.

Osada Leśna Barbarka jest położona w lesie w północno-wschodniej części Torunia, w odległości 13 km od centrum miasta, wewnątrz większego kompleksu leśnego. Stanowi obszar 3,8 ha. Występuje w źródłach pisanych już od 1299 r. Związana z miejscem kultu św. Barbary oraz z funkcjonującym w niej młynem była określana jako „dobra młyńskie”. Na przełomie XIX i XX w., a głównie w okresie międzywojennym XX w., stała się miejscem wypoczynkowym dla mieszkańców miasta.

- Wypoczęci kontynuujemy marsz najpierw wzdłuż strugi, tzw. Czerwonej Wody (przed rozpoczęciem prac melioracyjnych w XIX w. w związku z budową fortyfikacji twierdzy, ciek był większy i zasilał staw na Barbarce), wzdłuż toru kolejowego by drogą leśną dotrzeć na przedpola Fortu VII do którego dochodzimy szlakiem zielonym.

Fort VII im. Tadeusza Kościuszki jest jednym z największych fortów XIX-wiecznej Twierdzy Toruń, a jednocześnie miejscem pamięci narodowej. Został zbudowany w latach 1879-83 jako standardowy fort artyleryjski główny, stanowi jeden z 15 dużych elementów dawnej pruskiej Twierdzy Toruń. Około 1960 r. rozebrano oszkarpowanie fos barków i części głównej fosy. Dobrze zachowane schrony i remizy działowe oraz kaponiery. Czytelne są ziemne urządzenia fortu.

W okresie od października 1939 r. do stycznia 1940 r. stał się miejscem męczeństwa ponad 1500 polskich obywateli Torunia i okolic (głównie inteligencji), więzionych tu przez Gestapo i wywożonych do lasów Barbarki na rozstrzelanie lub do obozu Stutthof. W 1976 r. utworzono tu izbę pamięci, dziś już nie udostępnianą.

- Dalej pomaszerowaliśmy szlakiem czarnym wiodącym do toruńskiego lotniska.

Lotnisko toruńskie wybudowano w latach 1912-13. Zlokalizowano zostało poza terenem twierdzy, w pobliżu fortów IX, VIII i VII, na terenie tzw. „esplanady” to jest przedpola twierdzy i przy szosie Toruń - Fordon, około 4 km na zachód od centrum miasta. Stanowiło ważny element dawnej twierdzy. Pierwsze samoloty, jakie pojawiły się nad twierdzą przeznaczone były do zadań rozpoznawczych i obserwacji pola walki, koordynowania ognia artylerii fortecznej, łączności miedzy twierdzami a także, choć w mniejszym stopniu bombardowania i zadań szturmowych. Pole wzlotów początkowo wynosiło około 500/500 m. Bezpośrednio po pierwszej wojnie światowej znajdowały się tam dwie szkoły lotnicze, a potem dwie jednostki liniowe - 4 pułk lotniczy i 1 Batalion Balonowy, obie z własną pełną infrastrukturą naziemną. Lotnisko w swojej historii było ciągle rozbudowywane i unowocześniane. Zbudowano nowe koszary, powiększono pola wzlotów i przeprowadzono meliorację. Latem 1937 r. zaczęto przezbrajać Dywizjon Liniowy 4 Pułku Lotniczego w samoloty liniowe PZL-23 „Karaś”. Po pierwszym nalocie bombowym niemieckiego lotnictwa 1 września 1939 r. zniszczeniu uległ budynek dowództwa pułku, komenda bazy, hangar, 7 lotników zostało zabitych, a 30 rannych. Tego samego dnia ok. godz. 17:00 zbombardowano przy użyciu bomb 50 i 100 kilogramowych pole wzlotów. W 1945 r. zniszczeniu uległy niemal wszystkie urządzenia lotniska. Dużą cześć zdewastowano i bezmyślnie zniszczono. Do dziś pozostały wyraźne tego ślady jego militarnej przeszłości.

- Z lotniska pomaszerowaliśmy dalej szlakiem czarnym do Fortu VIII.

Fort VIII Twierdzy Toruń – pośredni fort u wylotu ul. Bielańskiej. Dawniej IV b, Herzog Albrecht, obecnie nosi imię Kazimierz Wielki. Fort powstał w latach 1888-90 na planie trapezu. Był przeznaczony dla trzystuosobowej załogi i obsługi dział, zaś uzbrojenie całości stanowiło sześć dział. Dostęp do obiektu był broniony jedynie przez wały ziemne oraz żelazny most zwodzony nad suchą fosą, wiodący do bloku wjazdowego z bramą główną. Z barkami fortu łączyło się pięć schronów piechoty. W 1893, w czasie modernizacji, otrzymał trzy pancerne wieżyczki obserwacyjne typu W.T90.

Tak jak Fort VII, też Fort VIII stał się miejscem męczeństwa polskich obywateli Torunia. Po zwolnieniu lub przeniesieniu polskich jeńców wojennych w styczniu 1940 r. do fortu przybyli więźniowie z rozwiązanego więzienia w Forcie VII. Od tej pory Fort VIII stał się więzieniem śledczym gestapo (politycznym). Przetrzymywano tu do śledztwa wielu więźniów gestapo przede wszystkim Polaków, co do których było podejrzenie o jakimkolwiek zagrożeniu dla III Rzeszy (dywersja, sabotaż, konspiracja itp.). Surowe warunki, bicie a nawet akty zabójstwa więźniów to tragiczna codzienność niewinnych ludzi więzionych w forcie VIII. Wszystkich poddawano drobiazgowemu śledztwu i brutalnym przesłuchaniom w komisariacie gestapo na ul. Bydgoskiej 39. Więzienie w forcie VIII funkcjonowało do końca czerwca 1940 r. Po jego likwidacji obiekt przejęły władze wojskowe i wykorzystały jako magazyn Luftwaffe.

- Końcowy fragment wędrówki przebiegał skrajem lotniska, opłotkami przedmieścia do Motoareny i zakończył się przy Centrum Handlowym „Plaza” skąd uczestnicy rozjechali się do swoich domów.

                                                          Opracował: Tadeusz Perlik.