Gniewkowo (niem. Argenau) – miasto w woj. kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Gniewkowo.
Niegdyś siedziba kasztelanii i jednego z księstw kujawskich. W mieście znajdował się gród księcia kujawskiego Kazimierza III gniewkowskiego zdobyty w 1332 roku przez Krzyżaków, następnie spalony. Na tym miejscu Krzyżacy zbudowali zamek Argenau. Później książęta kujawscy odzyskali Gniewkowo i władali nim do czasów słynnego pretendenta do polskiego tronu, księcia Władysława Białego, który sprzedał księstwo królowi Kazimierzowi Wielkiemu w roku 1365, jednakże po śmierci Kazimierza zdobył i spalił zamek w 1375 roku. Od 1379 Gniewkowo było lennem Władysława Opolczyka a później rodziny Kościeleckich (1457–1599).
W wyniku I rozbioru Rzeczypospolitej w 1772 miasto zostało włączone do Prus. W 1879 administracja pruska zgermanizowała nazwę miasta na Argenau. Utrzymała się ona do 1920, kiedy to miejscowość na mocy traktatu wersalskiego powróciła do Polski.
Władysław Biały był księciem gniewkowskim w latach 1343-1353. Sprzedał księstwo Kazimierzowi Wielkiemu. Po jego śmierci pretendował do tronu. Nie wiadomo kiedy się urodził, zmarł w 1388 roku.
Mała Nieszawka – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie toruńskim, w gminie Wielka Nieszawka.
Relikty krzyżackiego zamku komturskiego, rozebranego przez Krzyżaków na mocy pokoju melneńskiego (1422). Do dzisiaj zachowały się pozostałości fundamentów i piwnic budowli.
Dawny drewniany zbór mennonicki z 1890 r., obecnie użytkowany jako kościół katolicki
Wielka Nieszawka – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie toruńskim, w gminie Wielka Nieszawka.
W 1230 roku przybyła tutaj grupa rycerzy krzyżackich. W krótkim czasie w Nieszawie powstała drewniano-ziemna warownia, od II poł. XIII wieku – murowana. Do dziś nad Wisłą znajdują się ruiny jednego z najstarszych zamków krzyżackich. W XVI-XVII wieku I Rzeczpospolita była oazą tolerancji i demokratycznych zasad rządzenia w Europie. Liczne grupy wyznaniowe, w tym protestanci holenderscy, przybywali do Polski, gdzie zaznawali swobody i wolności religijnej. Przybyszom pozwalano zasiedlać podmokłe połacie łąk, wzdłuż nieregulowanych cieków wodnych. Duża fala migracji nastąpiła m.in. do podtoruńskiej Małej Nieszawki, gdzie na podmokłych terenach zostawili liczne ślady swej pracy. Cały teren zalewowy został przez przybyszów pocięty dziesiątkami kanałów, spełniających swoją rolę od 300 lat. Dziś służy współczesnym osiedlom. Spotkać też można drewniane domy pomennonickie, drewniany zbór mennonicki z 1890 roku oraz cmentarz mennonitów z XVIII/XIX wieku.
W okolicach Wielkiej i Małej Nieszawki, rozciągające się na lewym brzegu Wisły, wydmy śródlądowe są jednym z najlepiej wykształconych kompleksów w Polsce. Wydmy te rozwinęły się ok. 14-10 tys. lat temu na wyższych poziomach tarasowych pradoliny Wisły, a wśród nich dominują przede wszystkim wydmy paraboliczne lub wałowe, wykazując znaczne wysokości dochodzące do 30 m w partiach czołowych. Stanowią one podstawowy element krajobrazotwórczy gminy. Ze względu na lesistość i znaczne zwydmienie teren jest obszarem chronionego krajobrazu. Ponadto cała powierzchnia leśna znajduje się w strefie tzw. "lasów ochronnych wokół Torunia", stanowiących "zielone płuca miasta".
Materiał opracował Zdzisław Grabowski.